Agroecological Urbanism – Future Heritage
docenten
studenten
actoren
contact
De discussie rond publieke landbouwgrond en de graduele verkoop ervan is de afgelopen jaren serieus op gang gekomen. Zo wordt er momenteel een doctoraat geschreven, dat de historiek van dit publiek grondbezit in regio Gent onderzoekt, de landbouwgronden — letterlijk en figuurlijk — op de kaart zet en deze grondig analyseert. Tegelijkertijd kondigde Stad Gent een moratorium af op de verkoop van landbouwgrond in de randgemeentes. Daarnaast wordt er gewerkt aan een stedelijke visie op landbouw, wat een uitzonderlijk gegeven is voor een stad als Gent, en waarin de publieke gronden een rol spelen. Ook binnen de Stadsacademie werden publieke landbouwgronden onder de loep genomen binnen masterproefateliers en in sessies.
In dit masterproefatelier bouwen we verder op deze sterke dynamiek. De discussie wordt hier verlegd van de analyse van het bestaande aanbod en het voorbehoud bij de verkoopstrategie naar een debat over de rol van publieke grond binnen een toekomstgerichte visie op landbouw. Er wordt gekeken naar nieuwe externe referentiepunten om zich tot het publiek grondvraagstuk te verhouden, met vragen als: hoe kan de ontwikkeling van gemeenschappelijke infrastructuur op deze gronden de bodemzorg ondersteunen, iets wat onmogelijk is om op bedrijfsniveau van één landbouwer te verwezenlijken? Of kan publieke grond een rol spelen in het organiseren van solidariteit tussen voedselinitiatieven in de stad en boeren in de stadsrand, via grondgebonden buurtkeukens? Kan het gezamenlijk gebruik van landbouwgrond instaan voor het winnen van drinkwater en de productie van voedsel, met als eerste doel de leefbaarheid van boeren te verhogen? Deze vragen definiëren werkvelden waarin een stedelijke voedselbeleid en de ontwikkeling van het publiek landbouwpatrimonium met elkaar verbonden worden. Het atelier tracht nieuwe claims op de publieke gronden te definiëren, die van het publiek patrimonium een hefboom moet maken voor de transitie naar een agroecologische landbouw in de stadsrand.
Het bezit van landbouwgrond maakt deel uit van het historisch patrimonium van de stad, dat via zorginstellingen, zoals de abdij van de Bijloke, uiteindelijk in eigendom van Stad Gent kwam. Esther Beeckaert en Hans Vandermaelen, die onderzoek doen naar het publiek landbouwgrondbezit, werken op dit moment samen met het STAM aan een tentoonstelling over het stedelijk landbouwpatrimonium in Gent. De tentoonstelling wil de vraag beantwoorden wanneer en waarom Gent in landbouwpatrimonium investeerde. Daarmee richten zij de blik op een aspect van de stad dat we vandaag niet zien, en al zeker niet meenemen in het denken over de toekomst van die stad, de collectieve investering in infrastructuur of gronden en panden die deel zijn of waren van een stedelijk voedselsysteem. De tentoonstelling ontrafelt de motivaties achter de investering, die zowel ecologisch, sociaal, financieel als landbouwkundig van aard zijn.
De discussie over de toekomst van het stedelijk landbouwpatrimonium kan zich niet beperken tot de analyse van het huidig bezit van landbouwgrond. De koppeling tussen dit landbouwpatrimonium en het huidig voedselbeleid beperkt zich vooralsnog te veel tot de vraag over welke activiteit op deze gronden zou kunnen worden geprojecteerd. Zonder afbreuk te doen aan de kwaliteit en verdienste van projecten zoals De Goedinge, die door de Stad Gent op de grond van het OCMW worden ondersteund, mist deze projectmatige benadering de kern van wat een publieke grondstrategie zou kunnen bijdragen aan de transitie naar een duurzame agroecologische landbouw.
In het masterproefatelier nemen we bovenstaande constataties mee, en leggen we deze naast gedefinieerde bouwblokken voor een agroecologische stedenbouw. De resultaten van het net afgeronde ‘Urbanising In Place’ onderzoeksproject vormen daarbij de directe aanleiding. De acht bouwblokken uit dit onderzoek beschrijven acht ontbrekende schakels voor een stedelijke organisatie, die duurzame landbouw als integraal onderdeel van de stedelijke samenleving ziet, eerder dan iets wat gedoemd is om te verdwijnen zodra stadsontwikkeling vaart wint.
Wat is een masterproefatelier?
In een masterproefatelier van de Stadsacademie onderzoeken studenten uit verschillende opleidingen, in het kader van hun bachelor- of masterproef, eenzelfde stedelijke duurzaamheidskwestie. Stedelijke actoren zoals beleidsmakers, experts, burgercollectieven en middenveldorganisaties worden gedurende het hele proces betrokken, van het formuleren van het probleem en de onderzoeksvragen tot de valorisatie van de inzichten. In de masterproefateliers staan leren van elkaar en experimenteren centraal. Met het onderzoek en de resultaten proberen we bij te dragen aan maatschappelijke verandering richting duurzame steden.