Oprichting werkgroep #FPPW@Watersportbaan

Op de rand van de Watersportbaan ligt de Faculteit Psychologie en Pedagogische Wetenschappen ingebed. Deze hoger onderwijsinstelling leidt studenten op als toekomstige psychologen, onderwijskundigen, orthopedagogen, en sociaal werkers. De campus heeft echter tot nog toe een relatief gesloten karakter, met een functioneel komen en gaan van studenten en docenten. Vanwege de vaststelling dat er zowel sociaal als ruimtelijk een onzichtbare breuklijn bestaat tussen de campus en haar nabije omgeving, en met als insteek om van campus FPPW een gastvrije en open campus te maken, werd sinds het begin van het academiejaar 2019-2020 een werkgroep #FPPW@Watersportbaan opgericht.

Diverse actoren op het terrein – sociaal regisseur, wijkregisseur, wijkgezondheidscentrum, samenlevingsopbouw, de flatwachter vanuit de sociale huisvestingsmaatschappijen, het mobiel team, buurtwerk en vzw’s – slaan de handen in elkaar om structureel werk te maken van kwaliteitsvol samenleven. En tegelijk strijken reeds enkele jaren studenten neer vanuit hoger onderwijsinstellingen om deze omgeving beter te doorgronden.

De divers samengestelde werkgroep wil inzicht verwerven in hoe een mogelijke interactie tussen de enerzijds de leefwereld van studenten en omkadering in de FPPW, en anderzijds de leefwereld van bewoners in de Watersportbaan procesmatig en op lange termijn gevormd kan worden. De uitdaging is om de synergie van binnen naar buiten, maar ook van buiten naar binnen duurzaam vorm geven. Diverse initiatieven, werksporen en toekomstscenario’s worden daarom uitgetest en in overweging gebracht in een inter- en transdisciplinair partnerschap.

Gentse wijk Watersportbaan-Ekkergem

De omgeving van de Watersportbaan, ingebed in de Gentse wijk Watersportbaan-Ekkergem, is een buurt met verschillende gezichten waarin een groeiende concentratie van samenlevingsproblemen zich voordoet, als gevolg van armoede, vergrijzing, dak- en thuisloosheid, middelenmisbruik en een toenemend aantal burgers met psychische kwetsbaarheid, als gevolg van de vermaatschappelijking van de zorg. De 14 sociale hoogbouwtorens zijn typerend en zorgen voor een percentage van 94,4 % sociale woningen, waarin een diversiteit van mensen wonen. Tegelijk is er een gebrek aan publieke voorzieningen in de nabijheid van deze sociale hoogbouw, en een onduidelijk programma voor de invulling van de publieke ruimte. De sociale hoogbouwtorens vormen in die zin een eiland ten opzichte van de nabije buurt.

Actie-onderzoek in het vak Burgerschap, Vermaatschappelijking en Onzichtbare Zorg

Eén van de werksporen van #FPPW bestaat uit actie-onderzoek met de studenten van het vak Burgerschap, Vermaatschappelijking en Onzichtbare Zorg onder intensieve begeleiding van Simon Allemeersch en Griet Roets. Ieder academiejaar worden relevante opgaves geïdentificeerd in overleg met de actoren betrokken in het inter- en transdisciplinair partnerschap.

Het actie-onderzoek wordt uitgevoerd aan de hand van volgende onderliggende principes:
(1) Een estafette vak: Bestaande en nieuwe kennis interdisciplinair bundelen en duurzaam daarop doorwerken, overheen verschillende generaties studenten. Elk jaar steunt daarbij op het werk van vorig jaar, om zo gaandeweg onderzoek te vervolledigen, een handelingsperspectief ontwikkelen en overdragen naar andere jaren. ‘Je taak verdwijnt niet in een lade’.

(2) Van buiten naar binnen werken: Dunantlaan en eigen faculteit bekijken vanuit brede ‘vreemde’ context van Watersportbaan en sociale hoogbouw. Afstand nemen en kritische houding aannemen, vooral naar eigen context en positie. Eerder dan de buurt toe te leiden tot de faculteit, moet dus achterhaald worden wat de faculteit kan betekenen voor de bewoners. Vanuit de opleiding duurzame relaties aangaan met de buurt rondom de Dunantlaan, en onderzoeken hoe faculteit en de opleiding daardoor kan veranderen. Uitwerken van een ecologische en sociale duurzaamheid vanuit de eigen en bredere omgeving.

(3) Theorie vs. praktijk werkveld & ‘lived citizenship’ van bewoners: Sociaal-ruimtelijk onderzoek als een spanning die speelt tussen student en professioneel veld, tussen principes zoals ‘housing first’ / ‘versnelde toewijs’ ten opzichte van de praktijk, tussen visie stad ten opzichte van terrein, tussen ontworpen vs. geleefde werkelijkheid (ville en cité, Richard Sennett).

(4) Actie ondernemen binnen een breder sociaal werk perspectief: Hoe je te organiseren en een handelingsperspectief ontwikkelen? Het werk van de studenten laten resoneren met andere praktijken, opleidingen of contexten. Bv. binnen Jokerweek van de Architectuurstudenten, of plannen/onderzoek van de stad of Stadsacademie. Dit hoort binnen een Transit-zone gedachte, waarbij studenten vanuit de opleiding ruimte en praktijken delen met het professionele veld.

Hiermee wordt de focus in de sociaal-ruimtelijke opgaven gelegd op de brede omgeving van de Watersportbaan, en van de H. Dunantlaan in het bijzonder, als stedelijk ontwerp-vraagstuk.

Academiejaar 2019-2020

De 32 studenten voerden een actieonderzoek uit aan de hand aan vijf onderling verbonden sociaal-ruimtelijke opgaven (i.e. vijf onderling verbonden “sporen”). Deze opgaven werden in een eerste sessie geïdentificeerd in overleg met de actoren betrokken in het inter- en transdisciplinair partnerschap:

Spoor 1: Vermaatschappelijking van de geestelijke gezondheidszorg in de wijk Watersportbaan/Ekkergem.
Effecten van vermaatschappelijking, en versnelde toewijzen in Watersportbaan. Problematiek geestelijke gezondheidszorg/psychiatrie en sociale hoogbouw. Identiteit en eigen netwerken.

Spoor 2: Demografisch evolutie als potentiële bron van verandering: een socio-spatiaal onderzoek in de buurten Malem en Neermeersen.
Ontwerpvraagstukken in de ruimte: oorspronkelijk planologisch concept, en wat blijft daarvan over? En wat naar toekomst toe? ‘Ville’. Vraag naar toekomst van ruimte, met oog op verjonging van de buurt.

Spoor 3: Informele ontmoeting in de buurt Watersportbaan-Ekkergem, met de focus op voedsel.
Voedsel en informele ontmoeting, in de ‘voedselwoestijn’ en het ‘kleine ontmoeten’. Voeding als problematiek en als middel tot ontmoeting.

Spoor 4: Liefdadigheid vs. duurzaam sociaal werk met betrekking tot het voedingsvraagstuk in de Watersportbaan.
Voedselnood en duurzaam omgaan met voedsel en sociaal werk. Initiatieven rond voeding, liefdadigheid/NCE vs. duurzaam sociaal werk. Een buurtvak opzetten.

Spoor 5: Sociale huisvestingsmaatschappijen: Positieve beeldvorming brengen onder de studenten FPPW.
SHM. De veranderende gedaante van de sociale huisvesting, veranderende gedaante van de gebouwen. Van de CIAM principes bij aanleg van de Watersportbaan tot de huidige functie van de flatwachter. Studenten onderzoeken eigen campus via survey, en herontdekking van de Vlaamse woonorde. Plannen om een studiedag te organiseren rond sociale hoogbouw.