Masterproefatelier Circulair bouwen

Wat voorafging

Het onderwerp en de community van dit masterproefatelier kwamen voort uit de verkennende Stadsacademiesessie 'Living Lab campus Sterre', waar docenten, studenten, UGent medewerkers, stad Gent medewerkers, en andere betrokken actoren brainstormden rond de opgaves gerelateerd aan de transitie naar een duurzame en klimaatneutrale campus.

Er werd ook verder gewerkt met de resultaten van het masterproefatelier 'De erfenis van de bouwwoede en de renovatie-opgave', dat liep van 2018 tot 2019.

Inhoud

Studenten van de volgende opleidingen: industriële wetenschappen-industrieel design, industriële wetenschappen -bouwkunde, en bio-ingenieurswetenschappen onderzoeken binnen het masterproefatelier Circulair Bouwen de volgende onderzoeksvraag:

“Hoe kunnen we duurzaam en circulair materialengebruik in gebouwen ontwikkelen, stimuleren, implementeren?”

De scope van het masterproefatelier zijn de gebouwen van UGent.

Hierbij kunnen ze ideeën uitwisselen met medewerkers van de Dienst Gebouwen en Facilitair Beheer, het Department Milieu en andere experts.

Collectieve opdracht

De studenten droegen bij aan een interne nota rond circulair materalengebruik binnen de UGent (zie output).

https://stadsacademie.be/onderwijs/masterproefatelier-circulair-bouwen-2020-2021/

Bachelorproeven campus Sterre fossielvrij

Meer dan 60 studenten van de opleiding industriële ingenieur werkten voor hun bachelorproefonderzoek rond verschillende oplossingen voor het loskoppelen van Campus Sterre van fossiele energie.

Om tot een eerste concept te komen werd er een speeddate georganiseerd met medewerkers van het Departement Milieu en de Dienst Gebouwen en Facilitair Beheer.

Hierna werkten de studenten in groepjes rond verschillende ideeën, en gebruikten ze het discussiekader van prof. Block om een duurzaamheidsreflectie uit te voeren en voor te stellen.

https://stadsacademie.be/onderwijs/bachelorthesissen-campus-sterre-fossielvrij/

Onderzoeksproject Living Lab campus Sterre

Een duurzame en klimaatneutrale campus

De UGent wil tegen 2050 CO2 neutraal zijn. Een belangrijk onderdeel van deze transitie is het gebouwenpatrimonium dat aan renovatie toe is en waarbij de infrastructuur ook duurzamer beheerd en gebruikt moet worden.

De universiteit als living lab

In de Stadsacademie vindt actie-onderzoek en actie-onderwijs plaats rond duurzaamheidsvraagstukken die relevant zijn voor de stad Gent en/of voor de UGent. De universiteit kan zo dienen als living lab waarbij de eigen instelling als een levend laboratorium wordt gebruikt en studenten, onderzoekers, docenten en de Centrale Administratie met hun enorme kennis bijdragen aan duurzame oplossingen.

Transdisciplinair onderzoek rond klimaatopgaves

De uitdaging om naar een duurzamere campus te evolueren past dan ook goed in de filosofie en werkwijze van de Stadsacademie. Daarom is er met steun van het Vlaams Klimaatfonds het living lab campus Sterre opgericht. Hierbij zullen studenten, onderzoekers, docenten, de Centrale Administratie, en andere betrokken actoren samen aan de klimaatopgaves van de campus werken.

Dit gebeurt via transdisciplinaire experimenten waarbij klimaatopgaves van campus Sterre worden geïdentificeerd door middel van sessies met studenten, docenten, vertegenwoordigers van de Centrale Administratie en externe actoren. Deze klimaatopgaves worden dan onderzocht door de studenten door middel van transdisciplinaire masterproefateliers, bachelorproeven, stages en andere opdrachten met terugkoppeling naar de betrokken actoren. De resultaten en uitdagingen worden via lezingen aan een breder publiek voorgesteld.

Om de opdracht haalbaar te houden werd gekozen om twee jaar op één campus, namelijk campus Sterre, te focussen, waarna inzichten en resultaten kunnen meegenomen worden naar andere campussen binnen en buiten UGent. Voor deze twee jaar is er een deeltijdse Living Lab coördinator aangeworven die als brug zal fungeren tussen de verschillende actoren en mee de sessies, masterproefateliers en lezingen zal faciliteren.

https://stadsacademie.be/onderzoek/living-lab-campus-sterre/

Aftrap Living Lab campus Sterre

Wat

Deze sessie is de aftrap van het living lab campus Sterre, waarbij de campus als experimenteerruimte dient voor studenten, universiteitsmedewerkers, academisch personeel en externe actoren die samen innovatieve maatregelen uitwerken om de campus  duurzamer en klimaatvriendelijker te maken.

De transitie naar een duurzame en klimaat neutrale campus stelt de universiteit niet alleen voor energetische bouwtechnische uitdagingen, maar evenzeer voor vraagstukken inzake verdichting, grondposities, eigenaarschap, beheer, circulaire economie, toegankelijkheid, delen van ruimte, etc.

In het living lab willen we docenten, onderzoekers, administratief en technisch personeel, studenten en externe actoren samenbrengen om actie-onderzoek en actie-onderwijs te doen rond deze klimaatopgaves op campus Sterre. De eerste stap hierin is om tijdens de stadsacademiesessie het vraagstuk vanuit de verschillende perspectieven van de verschillende actoren te belichten en zo tot een beter begrijpen van de opgaves te komen.

Programma

De stadsacademiesessie start met een korte introductie van het living lab project, de ervaringen van de studenten die al deel uitmaakten van het living lab en de uitdagingen in verband met de transitie van de campus.

Hierna worden deze uitdagingen verder verkend door in verschillende rondes in kleine groepjes te brainstormen in een “world café” setting.

De uitkomst van deze brainstorm zal gebruikt worden om mogelijke opgaves te identificeren waar studenten samen met de andere betrokkenen onderzoek op kunnen uitvoeren.

https://stadsacademie.be/sessie/aftrap-living-lab-campus-sterre/

Studentenpresentatie Sneuvelnota ‘Material matters’ & masterproeven

Collectieve opdracht binnen het masterproefatelier circulair bouwen

De studenten van het masterproefatelier circulair bouwen doen thesisonderzoek naar verschillende aspecten van duurzaam en circulair bouwen. Als onderdeel van het masterproefatelier werken ze ook samen aan een collectieve opdracht: het herwerken van een bestaande sneuvelnota van de UGent rond circulair materialengebruik met hun inzichten en toevoegingen rond circulair bouwen.

Studentenpresentatie

Deze hernieuwde nota 'Materials Matter' en het thesisonderzoek van de studenten werd voorgesteld door de studenten in een online setting aan UGent medewerkers van het Projectbureau, Technisch Bureau en Facilitair Bureau van de Dienst Gebouwen en Facilitair  Beheer, UGent medewerkers en van het Departement Milieu, en promotoren en begeleiders. Er was ook ruimte voor vragen en discussie.

https://stadsacademie.be/sessie/studentenpresentatie-sneuvelnota-material-matters-masterproeven/

Studentenproject rond logistieke stromen op campus Sterre

Challenge based learning binnen het vak 'Geografie van de Onderneming'

In het kader van het project ‘Call for Challenges’ van Durf Ondernemen en het Living Lab campus Sterre gingen studenten binnen het vak Geografie van de Onderneming aan de slag rond de vraag ‘Hoe kunnen we de logistieke bewegingen op campus Sterre optimaliseren zodat er minder overlast en meer ruimte voor voetgangers, fietsers, ontmoetingsplekken, groen … komt?

De studenten gingen aan de slag met data van de UGent rond de logistieke processen op campus Sterre en verzamelden daarnaast nog extra gegevens van een aantal leveranciers. Deze data werd samengevoegd om zo de verschillende logistieke stromen in kaart te brengen. Er werd ook gekeken naar praktijkvoorbeelden van andere organisaties en op basis hiervan werden verschillende voorstellen ontwikkeld voor de optimale inrichting van de logistieke stromen op de campus.

Online presentatie voor een diverse jury

De studenten werden tijdens het maken van deze analyse begeleid door de docenten, en kregen ook input van personeelsleden van UGent die in de praktijk bezig zijn met dit vraagstuk. Als slotstuk werden de bevindingen voorgesteld in een online event aan een jury bestaande uit UGent medewerkers van het Departement Milieu, Projectbeheer Directie Financiën, Centrum voor Duurzame Ontwikkeling en daarnaast ook door enkele internationale gasten uit het EIT Urban Mobility netwerk.

Het was de eerste keer dat de docenten in het vak via ‘challenge based learning’ werkten, maar het was een positieve ervaring voor de docenten en studenten. Volgend jaar zal er wellicht verder gewerkt worden op hetzelfde thema, waarbij er dieper zal worden ingegaan op de vragen die nu nog open staan.

https://stadsacademie.be/onderwijs/studentenproject-rond-logistieke-stromen-op-campus-sterre/

Circulair bouwen

De Universiteit Gent bezit een patriomonium dat deels verouderd is, en niet altijd beantwoord aan de huidige vragen van onderwijs en onderzoek. Renovatie en nieuwbouw zijn nodig. In het streven naar een klimaatneutrale en duurzamere campus dient dit zo circulair, energie-efficient en duurzaam mogelijk te gebeuren.
Daarom gaan we binnen het traject Circulair Bouwen met studenten, docenten, de Dienst Gebouwen en Facilitair Beheer, de Afdeling Milieu en externen aan de slag met de volgende vragen: hoe maak je de afweging tussen renovatie en nieuwbouw? Is het mogelijk om gebouwen op een circulaire manier af te breken? Hoe bouw je voor een duurzamere en circulaire toekomst? Hoe stimuleer je duurzame & circulaire technologiën en infrastructuur? Hoe kan de universiteit zich anders organiseren om duurzaam en circulair bouwen te faciliteren?

https://stadsacademie.be/traject/circulair-bouwen/

Living Lab campus Sterre

Het Living Lab campus Sterre is een project gefinancierd door het Vlaams Klimaatfonds waarbij de campus als experimenteerruimte dient voor studenten, universiteitsmedewerkers, academisch personeel en externe actoren die samen innovatieve maatregelen uitwerken om de campus duurzamer en klimaatvriendelijker te maken.

https://stadsacademie.be/traject/living-lab-campus-sterre/